Við ábyrgjumst Landsbankann - not really

Ekki verður betur séð en að Íslensk stjórnvöld hafi beitt Breta alþekktu Framsóknarbragði í glímunni um Icesave-reikninga Landsbankans. Segja já, já og nei, nei. Við sögðumst aldrei ætla EKKI að lána eða skuldbinda ríkissjóð, heldur virða alþjóðalög og því var beiting hryðjuverkalaganna án réttlætingar. Hins vegar ætlum við nú að segja; jú við erum skuldbundin, en í alþjóðalögunum sem við ætlum að virða er líka neyðarréttarklásúla - og hana ætlum við líka að virða!

"If needed" myndi ríkið ábyrgjast innistæðurnar í samræmi við alþjóðalög, sagði viðskiptaráðuneytið okkar við Bretana 4. október. Þetta "if needed" er lykilorðalag. Ef á þarf að halda. Eða ef á reynir.  Eða ef ekki verður hjá því komist. Eða ef það reynist fullkomlega óhjákvæmilegt.

Þetta var sagt en svo kom hrunið. Og neyðarréttarklásúlan er skýr: Skuldbindingarnar gilda ef t.d. einn banki fer á hausinn á 10 ára fresti (þetta frá Pétri H. Blöndal þingmanni komið), sem sagt við "eðlilegar" aðstæður. Nú eru aðstæður hins vegar óeðlilegar; heilt bankakerfi og gjaldmiðill hrunin. Undir slíkum kringumstæðum tekur neyðarrétturinn við: Við getum ekki borgað. Sem er auðvitað allt, allt annað en við ætlum ekki að borga.  Er svona erfitt fyrir Bretana að skilja þetta?

...

Má til með að senda Moggafólki kveðjur. Að efna til slagsmála við Björn Bjarnason fyrrum samstarfsmann sinn OG við Björgólf Guðmundsson, aðaleiganda sinn, er aðdáunarvert og mikilvæg skilaboð fjölmiðilsins um að láta ekki stjórnmálamenn eða eigendur vaða yfir sig. Gott þetta. Eins verð ég að hrósa Kastljósi fyrir afar góða frammistöðu að undanförnu, ekki síst Darling-bréfs umfjöllunina og yfirheyrslu Sigmars á Geir. 

Hins vegar verð ég að lýsa yfir sorg minni með báða "hópana" sem skipulagt hafa mótmæli undanfarið vegna fjármálakrísunnar. Báðir hóparnir eru mjög ósannfærandi og engin fjöldahreyfing fæðist út frá þeim.

Geysirgate: Dularfulla bréfið

Bretar, Bjöggar og Brúskur

 Bjöggarnir í Landsbankanum hafa nú verið að koma úr skugganum til að kenna öllum nema sjálfum sérum hvernig fór fyrir Landsbankanum, öðrum bönkum og þjóðarskútunni almennt. Þeir eru í afneitun, blessaðir og skilja ekki af hverju pilsfaldakapítalisminn gat ekki skotist á vettvang til að bjarga hákarla-kapítalismanum. Hvers vegna redduðu fulltrúar skattgreiðenda okkur ekki tugmilljörðum króna, spyrja þeir í forundran og beina böndunum að Seðlabankanum (les: Davíð "Brúskur" Oddsson).

Sjálft Morgunblaðið kaupir ekki skýringar aðaleiganda síns, Björgólfs Guðmundssonar. Það er auðvitað auðmýkjandi áfellisdómur yfir Björgólfi. Blaðið sem hann á trúir honum ekki. Ekki einasta er þetta stórmerkilegt fyrir ímyndina um sjálfstæðar ritstjórnir, heldur mikilvæg skilaboð til annarra eigenda fjölmiðla. Auðjöfrarnir hafa misst virðinguna og niðr´um sig. Þeirra eigin fjölmiðlar eru í uppreisn og trúa þeim ekki.

Bjöggarnir segja nú að ef bara Seðlabankinn hefði útvegað sér 200 milljón punda baktryggingu á úrslitastundu hefði allt verið í lagi.  Hvað með aðdragandann? Hver kom Landsbankanum í þá stöðu sem hann var í? Seðlabankinn? Kannski; í þeim skilningi að Seðlabanki og Fjármálaeftirlit áttu að vera búin að grípa inn í stöðuna - á allt annan hátt en Bjöggarnir voru að tala um. Afskipti slíkra stjórnvaldsstofnana áttu að vera fólgin í því að halda aftur af bankakerfi einkageirans við útrásarofforsið. Ekki að kasta fé skattgreiðenda í hítina. Þessu má líka beina til Breskra stjórnvalda og eftirlitsstofnana; hafi þau fyrst risið upp til aðgerða þegar einkafyrirtækið Landsbankinn þurfti neyðarreddingu frá Íslenskum skattgreiðendum þá brugðust þau of seint við.

Davíð og Co eiga sitt en þessi kaleikur var ekki í boði. Að minnsta kosti hlýtur Seðlabankinn ekki seinna en í dag að útskýra rökin á bak við höfnun Seðlabankans á umbeðnum pilsfalda-kapítalisma. Stjórnvöld segja ekki nei við slíkri beiðni að ástæðulausu, hefði maður haldið. Sérstaklega ekki með Bresk stjórnvöld andandi yfir sér í hálsmálið. Það var út af fyrir sig rétt að fara ekki eftir pilsfalda-óskum Bjögganna, hitt er verra að Bresk stjórnvöld brugðust ósæmilega við - og beinlínis rotuðu okkur. Spörkuðu síðan í okkur liggjandi meðvitundarlaus. Nú reyna Árni Páll Árnason þingmaður og fleiri að segja vinaþjóðum okkar frá þessu óþverraverki; hvernig Bretar hefðu gengið fram af miklu offorsi gagnvart Íslendingum, fryst eigur bankanna og sett Ísland hryðjuverkalista. "Þannig hafi Bretar aukið enn á vandann,  stuðlað að frekari eignarýrnun og þar með skaðað almennt evrópska kröfuhafa". 

Ég vil sjá sannfærandi rök Seðlabankans fyrir því að hafna pilsfaldalausn Bjögganna. Það er eins gott að það séu sannfærandi rök, en ekki "bara af því" og hefndardyntir Brúsksins.

Eru nú fyrst að átta sig á alvarleika málsins

Greiningardeildin og Glitnissjóðurinn

Hafi Illugi Gunnarsson þingmaður setið í stjórn sjóðs Glitnis, sem tapaði stórum hluta af inneignum þúsunda Íslendinga þá er það allalvarlegt fyrir hann. Nú er ekki ljóst með þátttöku hans og ábyrgð á ákvarðanatökum, en samkvæmt þessu tók hann þátt í því að keyra áfram áhættusjóði sem ekki stóðu undir sér þegar á reyndi. Man einhver eftir viðvörunarorðum frá honum?

Ég tók eftir því að Edda Rós Karlsdóttir var í Silfrinu titluð hagfræðingur. Við kynninguna vantaði að bæta við "og fyrrverandi forstöðumaður Greiningadeildar Landsbankans".  Ég segi þetta ekki í sökudólgarskyni, heldur skal rétt vera rétt og álitsgjafar settir í sín réttu hlutverk! Edda Rós er fín fyrir sinn hatt, en óneitanlega munu greiningardeildir bankanna (jafnt sem stjórnendur hans) fara undir smásjánna í Hvítbóksvinnunni. Sömuleiðis aðrir greiningaraðilar, eftirlitsaðilar og matsfyrirtæki. Um leið verður rifjuð upp saga gagnrýni og varnaðarorða.

Þeir eru margir sem bera ábyrgð á því hvernig fór. Egill fékk sjálfsagt margar hafnanir þegar hann leitaði fanga við að manna Silfrið í dag - ég geri fyllilega ráð fyrir því að hann hafi viljað hafa þarna einstaklinga á borð við Björgólf Guðmundsson, á borð við Bjarna Ármannsson, á borð við Sigurð Einarsson, á borð við Davíð Oddsson, kannski forstjóra Fjármálaeftirlitsins og kannski helst af öllu Brown eða Darling, sem sviptu okkur síðasta bankanum þegar verst stóð á (með ósannindum). Egill kom reyndar ekkert inn á Brown/Darling, sem ég tók eftir, og þykir mér það nokkuð sérstætt. Við heimamenn eigum auðvitað stærstan partinn, en þeir kumpánar sviptu okkur síðustu voninni.

Þegar sagan verður sögð er ágætt myndefni og lexíu að finna í upprifjun Keðjubréfamálsins, sem tröllreið öllu fyrir, hvað, 17-18 árum? Og í biðröðunum af fólki að kaupa hluti í DeCode. Kannski Kári finni nú keðjubréfa-genið fyrir okkur. Við þurfum kannski lyf við þessu.

Þess utan hygg ég að það verði að segja þjóðinni sannleikann um hvað geti blasað við okkur á næstunni, þegar afleiðingar krísunnar hellast yfir. Hér eru hughrif: Ásýndin breytist - til dæmis hverfa byggingakranarnir og mörg hús og hallir standa um óákveðið skeið eins og rústir. Er það ekki? Er nokkur ástæða til að ætla að það verði talið knýjandi að klára t.d. tónlistarhúsið við höfnina nema á miklu lengri tíma en til stóð. Við munum kannski einkum sjá þetta að öðru leyti í þeim lóðum og fasteignum í borginni sem sætt hafa skipulegum uppkaupum á undanförnum árum. Það þarf að upplýsa um þetta á öllum sviðum; að lífshættir okkar eru að fara að umturnast.

Greiningardeildin og Glitnissjóðurinn hafa kannski skoðun á því?

Óheppilegt að þingmenn stýri sjóðunum

Lekinn og auma Breska ljónið

Birting Kastljóss á samtali fjármálaráðherranna Darlings og Árna Matt var stórkostlegur viðburður, bæði pólitískt og í fjölmiðlasögunni. Gjörbreytti stöðunni í "kalda stríðinu" milli Íslands og Bretlands. Eins og venjulega er sumum meira umhugað um hver hafi lekið en um efnivið lekans, en við því er að búast. Kvörtun Breta yfir lekanum er hins vegar ákaflega grátbrosleg.

Geir Haarde hefur greint frá þessari kvörtun Bretanna og virtist taka mátulegt mark á þeirri armæðu. Enda er það með ólíkindum fífldjarft að kvarta yfir lekanum eftir að þeir höfðu notað samtalið til að setja hryðjuverkalögin á Ísland. Mér finnst það raunar lítt skiljanlegt af hverju einhver þurfti að leka; af hverju þessu samtali var ekki varpað formlega út af stjórnvöldum hér strax eftir hryðjuverkalögin fyrir tveimur vikum eða svo. Kannski vildu menn passa upp á einhverja diplómatíu fyrst von var á Breskri sendinefnd til Íslands að ræða málin, en það er linkindarleg tillitsemi. 

Mér er alveg sama hver lak þessu. Menn eins og Björn Bjarnason og Össur Skarphéðinsson hafa fagnað lekanum og ég fagna líka, ekki bara með þjóðarhag í huga, heldur líka að fjölmiðlum (Kastljósi) hafi tekist að ná í þetta. 

Og fleira mætti gjarnan leka, sem veitir almenningi upplýsingar og skýrir stöðu og þróun mála. Áfram fjölmiðlar! Blaða- og fréttamenn mega gjarnan bæta sem mest og best fyrir sofandaháttinn sl. 2-3 ár, þegar við þurftum mest á aðhaldshlutverki þeirra að halda gagnvart stjórnvöldum og stórfyrirtækjunum.

Darling og Brown lugu - okkur til ómetanlegs tjóns

Þá er það eins klárt og hægt er; Árni fjármálaráðherra sagði ekkert í viðkomandi símtali 7. október sem réttlætti orð og túlkun Darlings, fjármálaráðherra Breta, daginn eftir, að honum hefði verið sagt af Íslenskum yfirvöldum að ekki stæði til að standa við skuldbindingar sínar. Darling laug 8. október og síðar sama dag froðufelldi Brown hjá BBC og setti hryðjuverkalögin.

Ef ekki má tala um hreina og beina lygi blasir hið minnsta við að Darling hafi túlkað samtal sitt við Árna 7. október á allra versta mögulega veg (án þess þó að það hafi verið sagt sem hann sagði að var sagt). Ef Darling var hugsanlega með einhverja þýðingu á ummælum Davíðs í Kastljósi sama kvöld og símtalið átti sér stað, 7. október, þegar hann og Brown gripu til óyndisúrræða sinna þá hið minnsta sagði hann það ekki. "They told us" sagði hann og ekkert kemur þá annað til greina en símtalið við Árna - og þar sagði Árni ekkert í líkingu við það sem Darling lýgur upp á hann.

Það á ekki að semja um afarkosti við Breta. Það á að semja um tryggingasjóðsgreiðsluna (16 þúsund pundin), samkvæmt alþjóðlegum skuldbindingum (þótt fúlt sé að borga óreiðuskuld Bjögganna) og ekki penný meir. Þetta á að greiða með hagstæðu láni frá góðu fólki, ekki með áþvinguðu láni frá Bretum.

Spurning mín frá fyrri færslu stendur hins vegar enn; Hvaða heildarupphæðir eru fyrirliggjandi um annars vegar greiðslu samkvæmt þessum tryggingasjóðsskuldbindingum til Breta/Icesave og hvað eru Bretar að heimta? Mismunurinn þarna á milli er nefnilega fjárkúgunin; handrukkunin.

Samtal Árna og Darlings

Það horfir enginn á Ingva Hrafn

Ég er að leita að umræðum einhvers staðar, já bara einhvers staðar, um "viðtal" Ingva Hrafns Jónssonar við Jón Ásgeir í Baugi á Hrafnaþingi ÍNNs í gærkvöldi. Það virðist enginn hafa horft á viðtalið nema kannski ég, sem villtist þangað (eins og maður villist stundum óvart inn á Omega og stekkur jafnharðan burt). Því minnist ég á þetta að Jón Ásgeir sagði við Hrafninn að Davíð Oddsson hefði stolið 48 milljörðum frá Stoðum (eða Baugi). "Hnuplað".

Nú er ÍNN að sönnu ekki merkileg sjónvarpsstöð, stórfurðuleg reyndar, og það skrítnasta af öllu skrítnu þar er Hrafnaþing hins ofstækisfulla Ingva Hrafns. En hvað um það, þarna átti sér stað einskonar "viðtal"; þ.e. samtal kunningja. Það hófst ekki almennilega fyrr en Ingvi Hrafn var búinn að pissa duglega utan í Jón Ásgeir með því að láta áhorfendur (þá sem hugsanlega voru hinum megin skjásins) vita að hann, Ingvi Hrafn, þekkti nú aldeilis Jóhannes, föður Jóns og að sá væri góður maður, og að margt hefði verið rætt og skrafað um þegar þeir feðgar hefðu komið að veiða hjá honum í Langá, það væri sko gaman. 

En þegar Ingva Hrafni hugnaðist loks að setja sjálfan sig í annað sætið þá spurði hann Jón Ásgeir margra vinalegra spurninga, sem flestar áttu það sameiginlegt að vera löðrandi í gildismati Ingva Hrafns og tón hans; svona "Er nokkuð að marka það sem skíthælar segja um þig og ykkur?".

Hvað sem því líður dugði mærðartónninn til að Jón Ásgeir segði vini sínum ljótar sögur. Sú ljótasta (þ.e. óhugnanlegasta) var að Seðlabankinn (í persónu Davíðs Oddssonar) hefði ekki bara unnið skemmdarverk á Glitni og Baugi, heldur beinlínis farið inn í Stoðir og stolið ("hnuplað") þaðan 48 milljörðum króna. Davíð og félagar voru með beinum hætti ásakaðir um að brjóta hegningarlög.

Sá þetta enginn eða heyrði á ÍNN? Er enginn að tala um þetta? Er búið að kalla á lögguna? Horfir kannski ENGINN á Hrafnaþing? Þetta er vissulega hálfgerður sirkus, þessi stöð, en hefur hún aldeilis ekkert áhorf? Eða hefur hún smávegis áhorf en enginn tekur mark á innihaldinu?

Já, en.... HVERS VEGNA??

 

Fréttaskýring Agnesar Bragadóttur í Sunnudagsmogganum er afar athyglisverð og lærdómsrík, en skilur eftir sig að minnsta kosti eina stóra spurningu: Hvers vegna í ósköpunum? Þetta hlýtur að vera fyrri hluti og von á seinni hlutanum bráðlega, þar sem leitast verður við að svara þessari stóru spurningu.

Niðurstaða fyrri hlutans er nefnilega klár; Fulltrúar Seðlabanka Evrópu og Bandaríkjanna, Alþjóðagreiðslubankans í Basel (Sviss) og seðlabanka Bretlands, Danmerkur og Svíþjóðar höfðu samráð um að kafsigla og yfirgefa Ísland. Meintir "vinir" sviku litla Ísland.

Heimildamannasafn Agnesar mynda enda einhliða sjónarhorn; þetta eru viðmælendur úr Íslenska bankaheiminum og að sögn viðmælendur meðal stjórnvalda og eftirlitsstofnana á Íslandi. Allt innlendir meintir sökudólgar; bankamenn sem fóru offari og stjórnvöld og eftirlitsstofnanir sem brugðust með því að grípa ekki tímanlega til aðgerða og viðhafa almennilegt eftirlit.

Ég dreg þessa heimildarmenn í sjálfu sér ekki í efa. Þeir horfa á málin frá sínu sjónarhorni og segja sjálfsagt samviskusamlega frá. En það vantar algerlega hina hlið málsins; sjónarhorn fyrrnefndra alþjóðastofnana og fyrirtækja. Það HLÝTUR að koma í framhaldinu. Þarna er enda enginn sem útskýrir hvers vegna ákveðið var með samráði að fara svona illa með litla Ísland.

Það örlar reyndar á margframkominni mögulegri skýringu; að Íslenska bankakerfið hafi verið allt of stórt og lausafjárstaða þess allt of lítil. "Bankamenn sjá það nú" og að þeir hefðu átt að hægja á sér 2006!

En það útskýrir ekki af hverju þessar alþjóðastofnanir tóku fyrst vel í beiðni um hjálp en höfðu svo samráð og snarsnérust við. Hví? Hví?? Hinir Evrópsku og Bandaríski seðlabankar ákváðu að yfirgefa Íslendinga "sem hafi orðið Íslenska bankakerfinu að falli". Hvers vegna í ósköpunum?

Hvers lags eiginlega var þetta skuggalega samráð "vina" okkar, bankaheimsins og stjórnvalda viðkomandi ríkja? Ekki taka seðlabankar svona afdrifaríka ákvörðun um að yfirgefa og sökkva Íslandi án samráðs við og blessunar pólitíska valdsins í þessum ríkjum!?

Í seinni hluta fréttaskýringarinnar hlýtur Agnes/Mogginn að krefja þessa aðila um svör og það hreinskilin og heiðarleg svör - ekki almennt bla bla. Hvernig stendur á þessari árás á Ísland? Ísland var í vanda, en meðvituð ákvörðun virðist hafa verið tekin með samráði um að hjálpa ekki Íslandi heldur láta landið fara í þrot. Gerði Ísland eitthvað af sér sem var ófyrirgefanlegt? Réttlæti offors og græðgi 20-30 auðjöfra á Íslandi að allri þjóðinni yrði með samtakamætti steypt í glötun?

Þekkjandi Agnesi þá hlýtur hún að vera þegar byrjuð á seinni hlutanum. Er það ekki?

Þeir felldu bankana

Leiftursókn í gangi gegn Íslandi

Við höfum ekkert með "varnir" Breta að gera - þeim er ekki treystandi að óbreyttu. Raunar er ekki einleikið hversu Ísland er grátt leikið af ekki bara Bretum, heldur mjög mörgum öðrum. Viðmót gagnvart Íslenskum ríkisborgurum er víða kuldalegt og lokað á þá, jafnvel á Norðurlöndum. Hvernig í ósköpunum stendur á þessu? Hvað höfum við gert til að eiga þetta skilið?

Þetta er orðið meira en svo að dugi að benda á flottræfilshátt og hákarla-kapítalisma auðjöfra. Ekki dugir heldur að segja sem svo að Íslensk stjórnvöld hafi klúðrað gagnsókn í áróðursstríði. Leiftursóknin gegn Íslandi virðist eiga sér dýpri rætur en svo. Er Ísland kjörið skotmark útrásar öfundar og reiði? Höfum við sýnt af okkur einhvern slíkan hroka, yfirlæti og dramb sem verðskuldar fyrirlitningu - og sjáum það bara ekki? Eða erum við alsaklausir og þessar pælingar bara paranoia?

Fjármálasnillingar okkar fóru kannski offari, stjórnvöld stóðu sig kannski ekki í stykkinu, en venjulegir Íslenskir ríkisborgarar og saklaus Íslensk fyrirtæki eiga ekki skilið þá framkomu sem þeim hefur verið auðsýnd víða erlendis. Nema að við höfum gert eitthvað af okkur sem þjóð sem okkur er einfaldlega ómögulegt að koma auga á. Svarið við þessu andstreymi erlendis er ekki linkind og rándýr eftirgjöf. Ekki heldur gagnvart innlendum sökudólgum.

Vill ekki Bretana

Ekki bara tvö pör af frambjóðendum

Það er kannski ósköp eðlilegt þannig séð, en samt. Allar fréttir hérlendis um forsetakosningarnar í Bandaríkjunum gefa sterklega til kynna að kjósendur vestra hafi bara um að velja annað hvort parið; Obama-Biden eða McCain-Palin. Staðreyndin er sú að ekki færri en átta pör eru í framboði, þar af tvö sósíalísk!

Ralph Nader "neytendafrömuður" er enn að og býður sig nú fram með einhverjum sem heitir Matt Gonzales og þeir skrá sig sem óháða frambjóðendur. Frambjóðendur fyrir "Socialism & Liberation Party" eru Gloria La Riva í forsetann og Eugene Puryear. Fyrir "Socialist Workers Party" bjóða sig fram James E. harris og kona með kunnuglegt eftirnafn; Alyson Kennedy. Á vegum "Libertarian Party" koma Bob Barr og Wayne A. Root. Flokkur að nafni "Constitution Party" býður fram Chuck Baldwin og Darrell L. Castle og loks má nefna frambjóðendur "Green Party", tvær konur; Cynthia McKinney og Rosa Clemente. 

Enginn af þessum "minni spámönnum" fær að komast að í sjónvarpskappræðum og fjölmiðlar vestra virðast hunsa þá að mestu. Frægastur er auðvitað Ralph Nader, sem oft hefur boðið sig fram og er gjarnan skammaður fyrir að taka atkvæði af Demókrataflokknum. En hvert þessara "sér"framboða er líklegt til að fá slatta af atkvæðum (en hlutfallslega fá) og einhver tækifæri til áróðurs og áhrifa á málflutning hinna stóru. Vildi bara nefna þetta.

Síðustu sjónvarpskappræðurnar

Hvar er stjórnarformaður Landsbankans?

Það er búið að tala grilljón sinnum við stjórnarformann Glitnis og stjórnarformann Kaupþings-banka, en hvar er stjórnarformaður Landsbankans og hvert er álit hans á bankakrísunni og neyðarlögunum?Jú, við sáum son stjórnarformannsins hoppa og skoppa upp og niður tröppur að hitta ráðherra, en hvar er pabbinn, stjórnarformaðurinn?

Fyrir helgina var gjaldeyrisþurrð í Landsbankanum. Það er búið að taka völdin af bankanum (og öðrum) með neyðarlögum. Björgólfur Guðmundsson segir ekkert! Væntanlega neitar hann að tala við fjölmiðla - frekar en að þeir reyni ekki að tala við hann! Samt er mögulega að hrynja yfir bankann hans mál sem er margfalt stærra og alvarlegra en aðaláhugamál stjórnarformannsins; að gera upp eldgamlar Hafskips-sakir. 

Landsbankinn er aðalbanki minn. Þar á ég sætan lítinn sparnað (móðurarf) í krónum og dollurum. Það dugar mér ekki að heyra forsætisráðherra segja innistæður tryggar. Ég vil heyra í stjórnarformanni bankans sem ég treysti aurunum fyrir. Hann hlýtur að geta tekið sér pásu frá því að ritrýna sagnfræðilegar bækur.

Verður Landsbankinn til sem slíkur í fyrramálið? Verða einhverjir peningar í bankanum? Eru þeir kannski farnir eitthvað annað?

Neyðarlög sett í dag