Skattaáþján Dunedin á Íslandi. Greyin.

Það fór ekki mikið fyrir umfjöllun fjölmiðla um Dunedin-dóminn, sem kveðinn var upp í Héraðsdómi Reykjavíkur 9. október síðastliðinn. Var þó um gagnmerkan dóm að ræða ofan í umræðuna um kreppuna, auðmenn og útrás. Lúxembúrgískt eignarhaldsfélag höfðaði mál vegna dótturfélags á Íslandi (skúffufélags?) þar sem þess var krafist að ógild yrði skattlagning hérlendis á hvorki meira né minna en 2.6 milljarða króna arði.

 

Hvaða útlenska dótturfélag er að borga 2.6 milljarða í arð hérlendis, er von að spurt sé. Hvaða óþekkta fyrirtæki er með svo ábatasama starfsemi hér? Arðurinn féll til vegna skattaársins 2003, þannig að um „gamalt“ mál er að ræða. Dunedin borgaði tæplega 130 milljónir í staðgreiðslu af arðinum, samkvæmt eigin útreikningi, en virðist hafa uppgörtvað það síðar að það hafi fyrirtækinu ekki borið að gera í ljósi tvísköttunarsamnings ríkjanna.

 

Íslenska dótturfélagið heitir Dunedin Finance ehf og ákvað 17. Janúar 2003 að borga arð; 2.574.150.204 krónur. Maður með 250.000 króna laun á mánuði er 858 ár að vinna sér inn slíka upphæð brúttó. Þetta eru ævitekjur 17 slíkra manna. Og blessað fyrirtækið dauðsá eftir 5% skatti af þessum arðstekjum!

 

Lúxembúrgíska móðurfélagið er eini hluthafinn og þá viðtakandi arðsins – peningarnir runnu til útlanda, hvaðan í ósköpunum sem þeir áttu annars upptök sín.

 

Íslensk skattayfirvöld létu sér fátt um finnast í dómsmálinu og bentu á að Dunedin hefði reiknað skattinn sjálft og skilað staðgreiðslu ótilkvatt og án fyrirvara á eigin útreikninga. Engin ákvörðun lægi fyrir hjá skattstjóra sem unnt væri að fella úr gildi. Dunedin hafi einfaldlega borgað og síðan sýnst af sér tómlæti og glatað þeim rétti sem fyrirtækið kann að hafa haft. Endurgreiðslikrafan þar á ofan fyrnd.

 

Dómari málsins, Sigríður Ingvarsdóttir, féllst ekki á málflutning og rök Dunedin, svo sem að skattlagningin hefði verið brot á EES-sammninginum. Ríkið var sýknað og Dunedin sat uppi með að eigin mati of háa skattgreiðslu á 2.6 milljörðunum – 5%.

 

Ekki kemur fram hverjir sitja í stjórnum Dunedin-félaganna, en það virðist skráð til heimilis hjá lögmannabræðrunum Gunnari og Gesti Jónssyni.

Við ábyrgjumst Landsbankann - not really

Ekki verður betur séð en að Íslensk stjórnvöld hafi beitt Breta alþekktu Framsóknarbragði í glímunni um Icesave-reikninga Landsbankans. Segja já, já og nei, nei. Við sögðumst aldrei ætla EKKI að lána eða skuldbinda ríkissjóð, heldur virða alþjóðalög og því var beiting hryðjuverkalaganna án réttlætingar. Hins vegar ætlum við nú að segja; jú við erum skuldbundin, en í alþjóðalögunum sem við ætlum að virða er líka neyðarréttarklásúla - og hana ætlum við líka að virða!

"If needed" myndi ríkið ábyrgjast innistæðurnar í samræmi við alþjóðalög, sagði viðskiptaráðuneytið okkar við Bretana 4. október. Þetta "if needed" er lykilorðalag. Ef á þarf að halda. Eða ef á reynir.  Eða ef ekki verður hjá því komist. Eða ef það reynist fullkomlega óhjákvæmilegt.

Þetta var sagt en svo kom hrunið. Og neyðarréttarklásúlan er skýr: Skuldbindingarnar gilda ef t.d. einn banki fer á hausinn á 10 ára fresti (þetta frá Pétri H. Blöndal þingmanni komið), sem sagt við "eðlilegar" aðstæður. Nú eru aðstæður hins vegar óeðlilegar; heilt bankakerfi og gjaldmiðill hrunin. Undir slíkum kringumstæðum tekur neyðarrétturinn við: Við getum ekki borgað. Sem er auðvitað allt, allt annað en við ætlum ekki að borga.  Er svona erfitt fyrir Bretana að skilja þetta?

...

Má til með að senda Moggafólki kveðjur. Að efna til slagsmála við Björn Bjarnason fyrrum samstarfsmann sinn OG við Björgólf Guðmundsson, aðaleiganda sinn, er aðdáunarvert og mikilvæg skilaboð fjölmiðilsins um að láta ekki stjórnmálamenn eða eigendur vaða yfir sig. Gott þetta. Eins verð ég að hrósa Kastljósi fyrir afar góða frammistöðu að undanförnu, ekki síst Darling-bréfs umfjöllunina og yfirheyrslu Sigmars á Geir. 

Hins vegar verð ég að lýsa yfir sorg minni með báða "hópana" sem skipulagt hafa mótmæli undanfarið vegna fjármálakrísunnar. Báðir hóparnir eru mjög ósannfærandi og engin fjöldahreyfing fæðist út frá þeim.

Geysirgate: Dularfulla bréfið

Bretar, Bjöggar og Brúskur

 Bjöggarnir í Landsbankanum hafa nú verið að koma úr skugganum til að kenna öllum nema sjálfum sérum hvernig fór fyrir Landsbankanum, öðrum bönkum og þjóðarskútunni almennt. Þeir eru í afneitun, blessaðir og skilja ekki af hverju pilsfaldakapítalisminn gat ekki skotist á vettvang til að bjarga hákarla-kapítalismanum. Hvers vegna redduðu fulltrúar skattgreiðenda okkur ekki tugmilljörðum króna, spyrja þeir í forundran og beina böndunum að Seðlabankanum (les: Davíð "Brúskur" Oddsson).

Sjálft Morgunblaðið kaupir ekki skýringar aðaleiganda síns, Björgólfs Guðmundssonar. Það er auðvitað auðmýkjandi áfellisdómur yfir Björgólfi. Blaðið sem hann á trúir honum ekki. Ekki einasta er þetta stórmerkilegt fyrir ímyndina um sjálfstæðar ritstjórnir, heldur mikilvæg skilaboð til annarra eigenda fjölmiðla. Auðjöfrarnir hafa misst virðinguna og niðr´um sig. Þeirra eigin fjölmiðlar eru í uppreisn og trúa þeim ekki.

Bjöggarnir segja nú að ef bara Seðlabankinn hefði útvegað sér 200 milljón punda baktryggingu á úrslitastundu hefði allt verið í lagi.  Hvað með aðdragandann? Hver kom Landsbankanum í þá stöðu sem hann var í? Seðlabankinn? Kannski; í þeim skilningi að Seðlabanki og Fjármálaeftirlit áttu að vera búin að grípa inn í stöðuna - á allt annan hátt en Bjöggarnir voru að tala um. Afskipti slíkra stjórnvaldsstofnana áttu að vera fólgin í því að halda aftur af bankakerfi einkageirans við útrásarofforsið. Ekki að kasta fé skattgreiðenda í hítina. Þessu má líka beina til Breskra stjórnvalda og eftirlitsstofnana; hafi þau fyrst risið upp til aðgerða þegar einkafyrirtækið Landsbankinn þurfti neyðarreddingu frá Íslenskum skattgreiðendum þá brugðust þau of seint við.

Davíð og Co eiga sitt en þessi kaleikur var ekki í boði. Að minnsta kosti hlýtur Seðlabankinn ekki seinna en í dag að útskýra rökin á bak við höfnun Seðlabankans á umbeðnum pilsfalda-kapítalisma. Stjórnvöld segja ekki nei við slíkri beiðni að ástæðulausu, hefði maður haldið. Sérstaklega ekki með Bresk stjórnvöld andandi yfir sér í hálsmálið. Það var út af fyrir sig rétt að fara ekki eftir pilsfalda-óskum Bjögganna, hitt er verra að Bresk stjórnvöld brugðust ósæmilega við - og beinlínis rotuðu okkur. Spörkuðu síðan í okkur liggjandi meðvitundarlaus. Nú reyna Árni Páll Árnason þingmaður og fleiri að segja vinaþjóðum okkar frá þessu óþverraverki; hvernig Bretar hefðu gengið fram af miklu offorsi gagnvart Íslendingum, fryst eigur bankanna og sett Ísland hryðjuverkalista. "Þannig hafi Bretar aukið enn á vandann,  stuðlað að frekari eignarýrnun og þar með skaðað almennt evrópska kröfuhafa". 

Ég vil sjá sannfærandi rök Seðlabankans fyrir því að hafna pilsfaldalausn Bjögganna. Það er eins gott að það séu sannfærandi rök, en ekki "bara af því" og hefndardyntir Brúsksins.

Eru nú fyrst að átta sig á alvarleika málsins

Greiningardeildin og Glitnissjóðurinn

Hafi Illugi Gunnarsson þingmaður setið í stjórn sjóðs Glitnis, sem tapaði stórum hluta af inneignum þúsunda Íslendinga þá er það allalvarlegt fyrir hann. Nú er ekki ljóst með þátttöku hans og ábyrgð á ákvarðanatökum, en samkvæmt þessu tók hann þátt í því að keyra áfram áhættusjóði sem ekki stóðu undir sér þegar á reyndi. Man einhver eftir viðvörunarorðum frá honum?

Ég tók eftir því að Edda Rós Karlsdóttir var í Silfrinu titluð hagfræðingur. Við kynninguna vantaði að bæta við "og fyrrverandi forstöðumaður Greiningadeildar Landsbankans".  Ég segi þetta ekki í sökudólgarskyni, heldur skal rétt vera rétt og álitsgjafar settir í sín réttu hlutverk! Edda Rós er fín fyrir sinn hatt, en óneitanlega munu greiningardeildir bankanna (jafnt sem stjórnendur hans) fara undir smásjánna í Hvítbóksvinnunni. Sömuleiðis aðrir greiningaraðilar, eftirlitsaðilar og matsfyrirtæki. Um leið verður rifjuð upp saga gagnrýni og varnaðarorða.

Þeir eru margir sem bera ábyrgð á því hvernig fór. Egill fékk sjálfsagt margar hafnanir þegar hann leitaði fanga við að manna Silfrið í dag - ég geri fyllilega ráð fyrir því að hann hafi viljað hafa þarna einstaklinga á borð við Björgólf Guðmundsson, á borð við Bjarna Ármannsson, á borð við Sigurð Einarsson, á borð við Davíð Oddsson, kannski forstjóra Fjármálaeftirlitsins og kannski helst af öllu Brown eða Darling, sem sviptu okkur síðasta bankanum þegar verst stóð á (með ósannindum). Egill kom reyndar ekkert inn á Brown/Darling, sem ég tók eftir, og þykir mér það nokkuð sérstætt. Við heimamenn eigum auðvitað stærstan partinn, en þeir kumpánar sviptu okkur síðustu voninni.

Þegar sagan verður sögð er ágætt myndefni og lexíu að finna í upprifjun Keðjubréfamálsins, sem tröllreið öllu fyrir, hvað, 17-18 árum? Og í biðröðunum af fólki að kaupa hluti í DeCode. Kannski Kári finni nú keðjubréfa-genið fyrir okkur. Við þurfum kannski lyf við þessu.

Þess utan hygg ég að það verði að segja þjóðinni sannleikann um hvað geti blasað við okkur á næstunni, þegar afleiðingar krísunnar hellast yfir. Hér eru hughrif: Ásýndin breytist - til dæmis hverfa byggingakranarnir og mörg hús og hallir standa um óákveðið skeið eins og rústir. Er það ekki? Er nokkur ástæða til að ætla að það verði talið knýjandi að klára t.d. tónlistarhúsið við höfnina nema á miklu lengri tíma en til stóð. Við munum kannski einkum sjá þetta að öðru leyti í þeim lóðum og fasteignum í borginni sem sætt hafa skipulegum uppkaupum á undanförnum árum. Það þarf að upplýsa um þetta á öllum sviðum; að lífshættir okkar eru að fara að umturnast.

Greiningardeildin og Glitnissjóðurinn hafa kannski skoðun á því?

Óheppilegt að þingmenn stýri sjóðunum

Lekinn og auma Breska ljónið

Birting Kastljóss á samtali fjármálaráðherranna Darlings og Árna Matt var stórkostlegur viðburður, bæði pólitískt og í fjölmiðlasögunni. Gjörbreytti stöðunni í "kalda stríðinu" milli Íslands og Bretlands. Eins og venjulega er sumum meira umhugað um hver hafi lekið en um efnivið lekans, en við því er að búast. Kvörtun Breta yfir lekanum er hins vegar ákaflega grátbrosleg.

Geir Haarde hefur greint frá þessari kvörtun Bretanna og virtist taka mátulegt mark á þeirri armæðu. Enda er það með ólíkindum fífldjarft að kvarta yfir lekanum eftir að þeir höfðu notað samtalið til að setja hryðjuverkalögin á Ísland. Mér finnst það raunar lítt skiljanlegt af hverju einhver þurfti að leka; af hverju þessu samtali var ekki varpað formlega út af stjórnvöldum hér strax eftir hryðjuverkalögin fyrir tveimur vikum eða svo. Kannski vildu menn passa upp á einhverja diplómatíu fyrst von var á Breskri sendinefnd til Íslands að ræða málin, en það er linkindarleg tillitsemi. 

Mér er alveg sama hver lak þessu. Menn eins og Björn Bjarnason og Össur Skarphéðinsson hafa fagnað lekanum og ég fagna líka, ekki bara með þjóðarhag í huga, heldur líka að fjölmiðlum (Kastljósi) hafi tekist að ná í þetta. 

Og fleira mætti gjarnan leka, sem veitir almenningi upplýsingar og skýrir stöðu og þróun mála. Áfram fjölmiðlar! Blaða- og fréttamenn mega gjarnan bæta sem mest og best fyrir sofandaháttinn sl. 2-3 ár, þegar við þurftum mest á aðhaldshlutverki þeirra að halda gagnvart stjórnvöldum og stórfyrirtækjunum.

Bætur, Bretar, Bankar og Brown

 

Ég fagna því að almennir innistæðueigendur Icesave-reikninga í Bretlandi fæi peninga í hendur. Líkast til koma greiðslurnar úr sjóðum Breta, en Íslenska ríkisábyrgðin lánuð okkur. Deilt er um hversu há sú fjárhæð á að vera; sumir tala um 600 milljarða en aðrir tala um lægri upphæð og fer það eftir túlkun á lögunum - um þetta er deilt.

Íslenska ríkið (við) á auðvitað að standa við alþjóðlegar skuldbindingar, en jafn ljóst er að Bretar verða, þeir beinlínis verða, að standa ábyrgir orða sinna og gjörða. Hið minnsta Kaupþing og helst líka Íslenska ríkið (við öll) á að fara í mál við Breta og Brown og krefjast stórfelldra upphæða vegna hryðjuverkalaganna, Kaupþings og annars skaða. Skaðinn þar var án efa langt umfram þessa allt að 600 milljarða. Við erum skyldug til að leggja út í þessi málaferli og eins og málið liggur fyrir er ólögmætið borðleggjandi hjá Brown og Co. 

Málið á að sækja mjög stíft, af fullri hörku. Hins vegar gætu menn fallist á dómsátt þar sem skuldajöfnun á sér stað á skaðabótunum og á ábyrgðarhluta Íslenska ríkisins (okkar) vegna Icesave-reikninganna. Ef það væri ekki á sléttu þá lægi mismunurinn okkar megin. Að vonum yrðu Brown og Co. heldur fúlir því þá væru það í raun þeir sem greiddu Icesave-reikningseigendunum (einstaklingum, sveitarfélögum, spítulum, lögreglufélögum og þeim öllum). En ég myndi ekki missa svefn yfir því.

Eigendur Icesave-reikninga fá greitt innan tíu daga

Darling og Brown lugu - okkur til ómetanlegs tjóns

Þá er það eins klárt og hægt er; Árni fjármálaráðherra sagði ekkert í viðkomandi símtali 7. október sem réttlætti orð og túlkun Darlings, fjármálaráðherra Breta, daginn eftir, að honum hefði verið sagt af Íslenskum yfirvöldum að ekki stæði til að standa við skuldbindingar sínar. Darling laug 8. október og síðar sama dag froðufelldi Brown hjá BBC og setti hryðjuverkalögin.

Ef ekki má tala um hreina og beina lygi blasir hið minnsta við að Darling hafi túlkað samtal sitt við Árna 7. október á allra versta mögulega veg (án þess þó að það hafi verið sagt sem hann sagði að var sagt). Ef Darling var hugsanlega með einhverja þýðingu á ummælum Davíðs í Kastljósi sama kvöld og símtalið átti sér stað, 7. október, þegar hann og Brown gripu til óyndisúrræða sinna þá hið minnsta sagði hann það ekki. "They told us" sagði hann og ekkert kemur þá annað til greina en símtalið við Árna - og þar sagði Árni ekkert í líkingu við það sem Darling lýgur upp á hann.

Það á ekki að semja um afarkosti við Breta. Það á að semja um tryggingasjóðsgreiðsluna (16 þúsund pundin), samkvæmt alþjóðlegum skuldbindingum (þótt fúlt sé að borga óreiðuskuld Bjögganna) og ekki penný meir. Þetta á að greiða með hagstæðu láni frá góðu fólki, ekki með áþvinguðu láni frá Bretum.

Spurning mín frá fyrri færslu stendur hins vegar enn; Hvaða heildarupphæðir eru fyrirliggjandi um annars vegar greiðslu samkvæmt þessum tryggingasjóðsskuldbindingum til Breta/Icesave og hvað eru Bretar að heimta? Mismunurinn þarna á milli er nefnilega fjárkúgunin; handrukkunin.

Samtal Árna og Darlings

Ekki gleyma Framsóknarflokknum

Íslendingar eru hvarvetna óvelkomnir erlendis (einkum þó í Bretaveldi), mæta reiði og andstyggð, er meinuð innganga eða vísað burt. Slíkur er orðstír okkar um þessar mundir vegna útrásarsnillinganna, viðskiptabanka þeirra (sjóða!) og getu- og eftirlitsleysis stjórnvalda. Bretar hafa ekki aðeins fryst Landsbanka og Íslenska ríkið, heldur lagt venjulega Íslendinga í klakabönd.

Í öllum ömurlegheitunum fær stjórnarandstaðan eðlilega að tjá sig og eins og gefur að skilja hefur hún fátt gott um ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins og Samfylkingarinnar að segja. Þó vakti óþarflega litla athygli þegar Guðni Ágústsson formaður Framsóknarflokksins sagði á þingi á dögunum að ekki ætti að skipta um ríkisstjórn; efna til stjórnarkreppu og kosninga. Guðni veit sem er, þótt hann gagnrýni út og suður, að Framsóknarflokkurinn þolir illa of mikið dagsljós þegar aðdragandi kreppunnar á Íslandi er skoðaður.

Það er enda full ástæða til að gleyma ekki þætti Framsóknarflokksins. Sá flokkur sat linnulaust í ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokknum frá 23. apríl 1995 til 24. maí 2007 eða í rúm 12 ár. Rétt er að halda til haga eftirfarandi:

Halldór Ásgrímsson var utanríkisráðherra og leiðtogi nr. 2 nánast allan tímann (á eftir Davíð) og um skeið forsætisráðherra.

Finnur Ingólfsson, iðnaðarráðherra og viðskiptaráðherra 23. apríl 1995 - 31. des. 1999.

Valgerður Sverrisdóttir, iðnaðar- og viðskiptaráðherra frá 31.12.1999  til 15. júní 2006. Meðan hún var bankamálaráðherra (í 6 og hálft ár) var bönkunum gefnar algerlega frjálsar hendur en Fjármálaeftirlitið mátti hafa hendur sínar bundnar. Bindiskylda bankanna var afnumin.

Jón Sigurðsson, iðnaðar- og viðskiptaráðherra frá 15. júní 2006 til 24. maí 2007.

Valgerður, Jón, Halldór og Davíð Oddsson stýrðu efnahags- og bankamálum á veigamestu útrásartímunum og hönnuðu hið ófullnægjandi eftirlitskerfi.

Óvelkomnar í gæludýraverslun í Glasgow

Glórulaus nafngift: Landsbankinn er blótsyrði

Ég er að fatta það betur og betur hversu glórulaus dómgreindarskortur var fólginn í því að nefna yfirtekna bankann "Nýi Landsbankinn". Ekki furða að illa gangi að koma gjaldeyrisviðskiptum á skrið á ný - "Landsbankinn" er ónýtt og neikvætt nafn erlendis, þótt "Nýi" sé með sem forskeyti. Úti fær fólk æluna í hálsinn og ofsa í hjarta við að heyra þetta nafn, því miður.

Það á í sjálfu sér líka við um hina "nýju" bankana, en nafn Landsbankans er hvað versta blótsyrðið í útlöndum. Geta menn ekki verið sammála um að þetta sé reyndin, hvað svo sem mönnum finnst um Bjöggana og aðra aðal- og aukaleikara?

Og svona í leiðinni; Mér sýnist vera að koma í ljós að ummæli Kristrúnar Heimisdóttur, aðstoðarkonu utanríkisráðherra, í Silfri Egils á sunnudag um að Japanir hafi fyrstir boðið okkur hjálp og séu okkar bestu vinir, sé steypa!  Shiochi Nakagawa, fjármálaráðherra Japans, kannast ekki við neitt!

Og enn annað, svona í leiðinni: Ég man ekki betur en að geir Haarde hafi á blaðamannafundi ca. 7. október sagt að við ættum gjaldeyrisvaraforða til 9 mánaða, þannig að daglegt líf væri tryggt. Man ég vitlaust eða var þetta rangt hjá honum? Ef þessi forði var til, hvert fór hann? Er hann kannski frystur í Bretlandi og gull Seðlabankans líka, sem þar er geymt?

Það horfir enginn á Ingva Hrafn

Ég er að leita að umræðum einhvers staðar, já bara einhvers staðar, um "viðtal" Ingva Hrafns Jónssonar við Jón Ásgeir í Baugi á Hrafnaþingi ÍNNs í gærkvöldi. Það virðist enginn hafa horft á viðtalið nema kannski ég, sem villtist þangað (eins og maður villist stundum óvart inn á Omega og stekkur jafnharðan burt). Því minnist ég á þetta að Jón Ásgeir sagði við Hrafninn að Davíð Oddsson hefði stolið 48 milljörðum frá Stoðum (eða Baugi). "Hnuplað".

Nú er ÍNN að sönnu ekki merkileg sjónvarpsstöð, stórfurðuleg reyndar, og það skrítnasta af öllu skrítnu þar er Hrafnaþing hins ofstækisfulla Ingva Hrafns. En hvað um það, þarna átti sér stað einskonar "viðtal"; þ.e. samtal kunningja. Það hófst ekki almennilega fyrr en Ingvi Hrafn var búinn að pissa duglega utan í Jón Ásgeir með því að láta áhorfendur (þá sem hugsanlega voru hinum megin skjásins) vita að hann, Ingvi Hrafn, þekkti nú aldeilis Jóhannes, föður Jóns og að sá væri góður maður, og að margt hefði verið rætt og skrafað um þegar þeir feðgar hefðu komið að veiða hjá honum í Langá, það væri sko gaman. 

En þegar Ingva Hrafni hugnaðist loks að setja sjálfan sig í annað sætið þá spurði hann Jón Ásgeir margra vinalegra spurninga, sem flestar áttu það sameiginlegt að vera löðrandi í gildismati Ingva Hrafns og tón hans; svona "Er nokkuð að marka það sem skíthælar segja um þig og ykkur?".

Hvað sem því líður dugði mærðartónninn til að Jón Ásgeir segði vini sínum ljótar sögur. Sú ljótasta (þ.e. óhugnanlegasta) var að Seðlabankinn (í persónu Davíðs Oddssonar) hefði ekki bara unnið skemmdarverk á Glitni og Baugi, heldur beinlínis farið inn í Stoðir og stolið ("hnuplað") þaðan 48 milljörðum króna. Davíð og félagar voru með beinum hætti ásakaðir um að brjóta hegningarlög.

Sá þetta enginn eða heyrði á ÍNN? Er enginn að tala um þetta? Er búið að kalla á lögguna? Horfir kannski ENGINN á Hrafnaþing? Þetta er vissulega hálfgerður sirkus, þessi stöð, en hefur hún aldeilis ekkert áhorf? Eða hefur hún smávegis áhorf en enginn tekur mark á innihaldinu?