Fésbók og blogg

Ég var að skrá mig inn í Fésbókarvíddina. Ég er svolítið kvíðinn að ganga út í hið óþekkta og myndi þiggja öll góð ráð um hvað beri að forðast, þannig að þessi vídd taki ekki af mér öll völd og tíma. Ég er nervös að þurfa kannski í tíma og ótíma að vera að hafna "vinum" og gleyma að svara ávörpum til mín og svekkja þannig fólk og gleyma fólki sem ég vil vera í vinskap við o.s.frv.

Ég ætla að stíga hægt og varlega inn í þessa veröld. Bloggið hefur eiginlega verið mér nóg, en ég hef fylgst með frúnni dunda við sína Fésbók og séð að hún er í sambandi við meðal annars ættingja mína í USA og vini Stulla sonar okkar heitins o.s.frv. og það höfðar auðvitað til mín.

En jafnframt vil ég ekki að Fésbók ásamt bloggi taki of mikla orku og tíma. Ég þarf að sinna annarri vinnu og áhugamálum; kennslu, skriftum, músík, afastrák og fjölskyldu hans, enska boltanum, lesa bækur og margt fleira mætti telja upp. Inn á milli verður maður víst að sofa og borða. Og taka sér smókpásu úr því maður er enn með þá synd í farteskinu.

Engin ný framboð og uppstilling hjá "gömlu" flokkunum?

Það er von að stjórnarskiptin á Íslandi veki athygli erlendis eftir allt það sem á undan er gengið.  En eitt af því sem ég myndi vilja sjá rætt meira innanlands sem utan er hversu aðstandendum ríkisstjórnarinnar (Samfylkingu, VG og Framsóknarflokki) liggur lífið á að efna til þingkosninga.

Það á að kjósa 25. apríl. Mér finnst þetta heldur snemmt. Mánuði seinna hefði strax verið betra. Ég hef nefnt þetta áður: Mér finnst það ákaflega mikilvægt að væntanlegum frambjóðendum gefist góður tími til að hafa undirbúning framboðsins sem lýðræðislegastan. Að ný framboð fái þokkalegan tíma til að ákveða að bjóða fram, fá fólk til liðs við sig og velja lýðræðislega á lista. Og að "gömlu flokkarnir" gefi bæði tíma og ráðrúm fyrir "hreinsun" að fara fram og fyrir prófkjör að eiga sér stað (ella verður gripið til gömlu uppstillingaraðferðar valdakjarnans).

Ég óttast að það gerist sem alls ekki ætti að gerast: Að upp úr hinni miklu pólitísku gerjun fólksins komi engir nýir framboðslistar og að innan gömlu flokkanna MINNKI lýðræðið með uppstillingum. Það væri ekki beinlínis í anda þeirrar umræðu og þeirra aðgerða sem tíðkast hafa að undanförnu. 

En dagsetningin er komin og talsmenn nýrra framboða verða að hafa hraðann á. Og innan "gömlu" flokkanna verða talsmenn prófkjara að fara að beita sér.

Stjórnarskiptin vekja athygli

Tíu boðorð í tilefni sérstaks sunnudags

Ný ríkisstjórn, nýtt upphaf, Nýtt Ísland; alls konar tímamót í gangi og stórmerkilegir samfélagslegir viðburðir sem við upplifum nú. Það er sunnudagur og rétt að varpa fram andlegri og veraldlegri hugvekju inn í Bessastaða-seremóníurnar.

Hin kristna trú segir áhangendum sínum að tileinka sér "Boðorðin tíu" en lenda í helvíti ella. Þessi boðorð eru ekki allra og þá einkum fyrstu þrjú boðorðin eða svo. Maðurinn hefur enda fyrir langa löngu komið sér upp almennari siðareglum. Á þessum sérstaka sunnudegi býð ég fólki að hugleiða eftirfarandi 10 "boðorð":

1. Ekki gera öðrum það, sem þú vilt ekki að aðrir geri þér.

2. Í hverju því sem þú tekur þér fyrir hendi skaltu forðast að skaða aðra.

3. Komdu fram við annað fólk, önnur dýr og allt sem lifir af ástúð, heiðarleika, hreinskilni, trúmennsku og virðingu.

4. Ekki hunsa illvirki eða hika við að koma réttlæti á, en vertu alltaf tilbúinn að fyrirgefa þeim sem viðurkennir rangindi og sannlega iðrast.

5. Lifðu lífinu með gleði og hamingju að markmiði.

6. Reyndu ávallt að læra eitthvað nýtt.

7. Sannprófaðu hvaðeina; Leggðu mat á eigin hugmyndir út frá staðreyndum og vertu til í að hverfa frá sérhverri hugmynda þinna sem stenst ekki slíkt mat.

8. Ekki streða við að ritskoða sjálfan þig eða flýja undan ágreiningi; berðu ávallt virðingu fyrir þeim sem eru á annarri skoðun en þú. 

9. Reyndu að komast að eigin niðurstöðu út frá þinni eigin rökhyggju og reynslu; ekki leiðast í blindni af öðrum.

10. Efastu um allt - spurðu spurninga.

Og auðvitað er rétt að hafa til hliðsjónar tíu boðorð kristninnar - þ.e. hin tíu styttu boðorð 8en þau voru nokkru ítarlegi í upphaflegum handritum):

  1. Ég er Drottinn, Guð þinn, þú skalt ekki aðra guði hafa.
  2. Þú skalt ekki leggja nafn Drottins Guðs þíns við hégóma.
  3. Halda skaltu hvíldardaginn heilagan.
  4. Heiðra skaltu föður þinn og móður.
  5. Þú skalt ekki mann deyða.
  6. Þú skalt ekki drýgja hór.
  7. Þú skalt ekki stela.
  8. Þú skalt ekki bera ljúgvitni gegn náunga þínum.
  9. Þú skalt ekki girnast hús náunga þíns.
10. Þú skalt ekki girnast konu náunga þíns, þjón, þernu, fénað né nokkuð það sem náungi þinn á.

Er ástæða til að halda sigurhátíð?

 Raddir fólksins stefna fólki á Austurvöll í dag, ekki fyrst og fremst til að mótmæla, eins og hingað til, heldur til að halda sigurhátíð. Er það tímabært? Hefur einhver sigur unnist? Svarið er bæði já og nei. Það vantar bara viðeigandi forskeyti á undan orðinu sigur. Það vantar t.d. forskeytið "áfanga-". Að öðru leyti er varla hægt að horfa framhjá stórfenglegum - áfangasigrum - fólksins.

Egill Helgason fjallar um þetta á Eyjubloggi sínu og segir: "Mér er alveg fyrirmunað að skilja hví Raddir fólksins boða til sigurhátíðar í dag. Lítið hefur gerst nema að ein ríkisstjórn er fallin. Önnur hefur ekki einu sinni tekið við. Nánast á hverjum degi berast fréttir af nýjum hneykslismálum í banka- og fjármálakerfinu. Maður sér ekki að sé mikið verið að taka á fjárglæframönnunum sem settu Ísland á hausinn. Atvinnuleysi eykst og kjörin versna. Er virkilega tilefni til að fagna sigri?"

Við Egil vil ég segja: Settu fyrrnefnt forskeyti á viðeigandi stað og þá getur þú fagnað eins og flestir aðrir. Fólkið er 5:0 yfir í hálfleik og spillingarliðið er nokkrum mönnum undir vegna rauðra spjalda. Réttnefndur sigur er í öruggu sjónmáli.

Er það ekki? Það Íslands- og jafnvel heimssögulega hefur gerst (miðað við langlundargerð Íslendinga) að fólk stormaði út á göturnar og flæmdi í burtu óvinsæla ríkisstjórn. Það er ekki lítil gjörð. Það stefnir í nýja ríkisstjórn sem endurspeglar mun betur (samkvæmt könnunum) vilja fólksins. Það er ekkert slor (þótt vissulega verði að líta á hana sem tímabundna starfsstjórn þar til annað kemur í ljós). Það er búið að bóka kosningar. Eins og fólkið vildi. Það er búið að bóka stjórnlagaþing, endurskoðun stjórnarskrárinnar, með í farteskinu að auka lýðræði og til að mynda auka hlut þjóðaratkvæðagreiðslna. Það er búið að stöðva aðhaldsleysis-nýfrjálshyggjuna. Eins og fólkið vildi. Það er búið að senda Sjálfstæðisflokkinn í frí eftir 18 ára stanslausa stjórnarsetu - eins og fólkið vildi. Það er búið að skipa sérstakan saksóknara og sérstaka rannsóknarnefnd (hvítbókarnefnd) til að fara í saumana á bankahruninu. Eins og fólkið vildi.

Vissulega mætti sumt vera fastara í hendi, eins og aðgerðir gegn "snillingunum" í bönkunum og eignarhaldsfélögunum, sem eru höfuðpaurar hrunsins. Eins mætti vilji fólksins hafa endurspeglast betur í myndun nýrrar breiðfylkingar um framboð. Eitt og annað mætti vera skýrara. En fólkið er búið að vinna svo margar orrustur og slík yfirburðastaða í stríðinu að "sigurhátíð" er í góðu lagi - meðan huglægt forskeyti er á réttum stað.

Að þessari sigurhátíð lokinni verður fólkið hins vegar að gera upp við sig hvað það vill gera næst. Mynda breiðfylkingu um framboð? Þá er nú aldeilis farið að liggja á. Það er verið að mynda nýja ríkisstjórn og í samkomulaginu verður kveðið á um kosningar, að líkindum í apríl.Viðkomandi "gömlu" flokkar virðast vilja hafa kosningarnar í fyrra fallinu. Það er slæmt að því leyti að þá gefst lítill tími til að undirbúa framboð; hjá öllum. Gömlu flokkarnir hlaupa út í uppstillingu í stað prófkjörs og það er ekki beint í anda virks lýðræðis. Ný framboð hafa skemmri tíma til að skipuleggja kosningastarfið - og munu líka eiga erfitt með að ástunda lýðræðislegt val á framboðslista. Það er ekki í anda þeirra lýðræðiskrafna sem uppi hafa verið. Væntanlega eiga Hörður Torfason og Gunnar Sigurðsson ekki að raða upp lista. Það væri ekki mikill sigur.

Stjórnin mynduð á morgun

Grænn og/eða vænn - um mengun mannúðarinnar

 Ég er ósköp grænn gagnvart umhverfinu en númer eitt vænn gagnvart velferðarkerfinu. Ég styð ekki mengun í náttúrunni, en ég leggst alfarið gegn mengun mannúðarinnar.

Ég styð heilshugar baráttuna gegn mengun í náttúrunni og hef skilning á þörfinni fyrir minni losun gróðurhúsalofttegunda. En ef skynsömum umhverfissjónarmiðum er fylgt þá met ég meira ábata atvinnuuppbyggingar en sparifataloforð sem ekki eru í takti við hlut Íslands í raunverulegri losun. Nú sem aldrei fyrr þarf samfélagið á skilvirkri tekjuöflun að halda.

Sama gildir um hvalveiðar. Ég fellst ekki á tilfinningarök um að veiðar á hvölum séu í sjálfu sér slæmar, burt séð frá öðrum rökum. Ef skynsöm rök segja að hvalveiðar færi þjóðinni meiri tekjur en sem nemur tjóninu sem veiðarnar hafa í för með sér, þá fellst ég á hvalveiðar. Ef tjónið er meira og þá nettótap af veiðunum, þá er ég þeim ekki fylgjandi.

Ekki síst í yfirstandandi krísu horfi ég til alls þess sem getur varið velferðarkerfið gegn óþörfum skakkaföllum. Mannúð velferðarkerfisins er númer eitt hjá mér. Niðurskurður í heilbrigðisþjónustunni er eitur í mínum beinum. Ef það tryggir sjúklingum og slösuðum nauðsynlega meðferð og kemur í veg fyrir lokun deilda og annað slíkt þá get ég alveg fallist á alls konar verksmiðjur (sem standast heilbrigt umhverfismat, einkum á landsbyggðinni) og hvalveiðar.

Vildi bara nefna þetta.

Deildum lokað á Landakoti

Skemmdarverk svartliðans Einars Kr.

Hér sést svart á hvítu hverslags viljandi skemmdarverk Einar Kr. Guðfinnsson lagði sig fram um að fremja korteri fyrir valdamissi sinn. Til að hefna sín og skemma fyrir öðrum kastaði hann sprengju inn í stjórnarmyndunarviðræðurnar og hafði þar eingöngu flokkshagsmuni í huga.

Einar Mar Þórðarson stjórnmálafræðingur hefur tekið undir þann skilning að ákvörðun Einars Kr. Guðfinnssonar sé "í hæsta máta óeðlileg", Einar Kr. sitjandi í tímabundinni starfsstjórn - þetta sé hefnd. Einar Mar segir Einar Kr. brjóta allar hefðir til að koma höggi á Samfylkingu og VG, enda yrði erfitt að afturkalla ákvörðunina.

Ég tek fram að ég er ekki andstæðingur hvalveiða og mér þykir ekki mikið til tilfinningaraka gegn hvalveiðum koma. Ef hvalategundir eru ekki í útrýmingarhættu er veiði réttlætanleg. Ég sýni þeim sjónarmiðum að hvalurinn sé einhver svakalega gáfuð skepna lítinn skilning. Aftur á móti blasir einnig við mér að ef hvalveiðarnar baka okkur meira tjón en tekjur þá eru það líka gild rök til að miða ákvarðanir við. Og ákvörðun sem þessi, á þessum tímapunkti, er ekki nákvæmlega það sem Ísland átti að senda út í alþjóðasamfélagið.

En ákvörðun Einars Kr. koma hvalveiðum í rauninni lítið við. Frekar að þetta sé í ætt við færslu mína hér að neðan; um reiði, hatur, heift og hefnd.

Hvalurinn setur hnút í Frjálsynda

Um reiði, hatur, heift og hefnd

Ég get vel skilið að sjálfstæðismenn séu reiðir út í Samfylkinguna fyrir að svipta Sjálfstæðisflokkinn völdum. Bráðnauðsynlegt aðgerð út af fyrir sig og í takt við þjóðarviljann, en ég skil reiðina samt; við erum að tala um flokk og fólk sem telur að völdin eigi að vera í þess höndum og helst engra annarra. Engum öðrum sé treystandi til að "stýra þjóðarskútunni"; aðrir séu almenn eða pólitísk fífl og gott ef ekki skaðvaldar, sem beiti svikum og prettum til að koma snillingunum úr Valhöll frá völdum.

Reiði sjálfstæðismanna er vitaskuld ekki næstum því eins innihaldsrík og réttmæt og reiði þjóðarinnar eftir hrunið. Hún er sértæk og hjá sumum er hún stæk, svo jaðrar við hatur. Sumir sjálfstæðismenn vilja nú ekki gráta Björn bónda, heldur fara út og hefna. Eiturtungur eru virkjaðar, sögur settar á flot og öll vopn notuð.

Berið þetta saman við réttmæta reiði almennings vegna árangurs og afleiðinga af 18 ára samfelldri stjórnarsetu Sjálfstæðisflokksins.

Hitt er annað mál að fleiri en sjálfstæðismenn hafa undanfarið fyllst reiði og farið offari. Mjög margir álitsgjafar leggja sérstakt fæð á suma stjórnmálamenn. Davíð Oddsson og Ingibjörg Sólrún standa vafalaust fremst í flokki slíkra "fórnarlamba". Í sumum kreðsum eru stöku auðjöfrar sérstaklega mikið hataðir að því er virðist, eins og Jón Ásgeir og Bjöggarnir. Það getur verið erfitt að halda aftur af tilfinningunum og stöðva formælingarnar frá því að komast út um munninn. 

Þetta eru að sönnu leiðinleg viðhorf; að stjórnast af reiði, hatri, heift og hefnd. Ég neita því ekki að hafa gerst sekur um ofboðslega reiðilestra. Í þeim reiðilestrum hefur mér einkum verið uppsigað við Davíð Oddsson og aðhaldslausa nýfrjálshyggjukerfið sem hann kom upp. Þessi reiði kraumaði hvað mest í mér í kjölfar bankahrunsins og fjármálakreppunnar. Nú er ég orðinn rólegri og ánægðari (vegna sigurs fólksins). Ég hef enga ósk heitari en að Davíð Oddssyni auðnist að stíga sjálfur til hliðar og setjast á friðarstól, t.d. við skriftir. Ég leyfi mér að vona sömuleiðis að stækustu andstæðingar Geirs Haarde og Ingibjargar Sólrúnar haldi sér á málefnaplaninu og einbeiti sér að pólitík en ekki persónum.

„Ótrúlega ómerkilegt“ af Samfylkingu

Sjaldgæft fyrirbrigði - ríkisstjórn án helmingaskiptaflokkanna

Ef fram fer sem horfir munum við upplifa afar sjaldgæft fyrirbrigði; ríkisstjórn án ráðherra úr annað hvort eða bæði Sjálfstæðisflokknum og Framsóknarflokknum. Slíkt hefur aðeins gerst í tímabundnum minnihlutastjórnum og sú er staðan enn á ný, enda má ekki gleyma því varðandi yfirstandandi stjórnarmyndun, að um er að ræða minnihluta-starfsstjórn fram að kosningum. Starfsstjórn sem hefur lítinn tíma og getur fáu komið til leiðar.

Íslensk stjórnmál hafa meira og minna verið mótuð af Sjálfstæðisflokki og Framsóknarflokki, eiginlega alla síðustu öld- allt lýðveldistímabilið. Völd Framsóknarflokksins hafa verið langt umfram kjörfylgi í gegnum tíðina, aðallega vegna hins mikla misvægis atkvæða í kosningakerfinu. Völd Sjálfstæðisflokksins hafa betur fylgt kjörfylginu, en þráseta flokksins við kjötkatlana er þó langt umfram það sem gengur og gerist í öðrum lýðræðisríkjum Vesturlanda miðað við sambærilega hægriflokka. Aðrir flokkar hafa setið stutt að völdum (undantekning er Alþýðuflokkurinn í Viðreisnarstjórninni) og ávallt í spennitreyju kjötkatlaflokkanna. 

Kannski má segja að á tímabilinu 1960-1995, í aldarþriðjung, hafi þetta ekki skipt eins miklu máli og síðar varð. Á því tímabili má segja að nokkuð víðtæk samstaða hafi myndast um uppbyggingu velferðarkerfis innan markaðsbúskaparins; menn voru flestir sammála um blandað hagkerfi og að bæta hag alþýðunnar með ýmsum úrræðum. Völd og áhrif viðskiptaelítunnar (Kolkrabbans, SÍS og fleiri) voru mikil en ekki endilega alltumlykjandi (miðað við það sem síðar gerðist). Þetta breyttist þegar kjötkatlaflokkarnir byrjuðu að frjálshyggjuvæða samfélagið og einkavinavæða á fullu. Lengi vel, þegar vel áraði, sætti fólk sig við ört vaxandi stéttamun og spillingu; meðan það sjálft hafði það ágætt, hafði vinnu og gat borgað skuldir sínar. Þegar hrunið kom sá fólkið hins vegar auðjöfrana og bankamennina standa vel fyrir utan rústirnar með allt sitt á hreinu, í góðu skjóli yfirvalda.

Og þjóðin sagði stopp.Það er táknrænt að til sé að verða ríkisstjórn án kjötkatlaflokkanna. Að vísu minnihlutastjórn og starfsstjórn fram að kosningum, en kannski lengur ef kjósendur hafa engu gleymt þegar þeir mæta í kjörklefann.

Fundað um stjórnarmyndun

Vinstri stjórn eftir fall Berlínarmúrsins

Kannski væri best að þegja og sjá til hvað stjórnarsáttmálinn segir, áður en maður fullyrðir of mikið eða gefur sér of mikið fyrirfram. En kannski er í lagi að vera svolítið djarfur og segja hreint út: Að fá vinstri stjórn núna, sem leggur áherslu á hag alþýðunnar og vill hreinsa til í spillingarbælum, er ferskur andblær eftir of mörg ár af afskiptaleysis-frjálshyggju og stöðugt vaxandi stéttamun.

Þær hugmyndir sem maður hefur heyrt og lesið, um áherslur væntanlegrar vinstri stjórnar, hljóma vel og rétt að líta á þessar yfirlýsingar sem "kosningaloforð" komandi ríkisstjórnar. Almenningur og fjölmiðlar eiga að fylgjast með gjörðunum og haka við efndirnar. Og muna eftir þeim þegar að kosningum kemur.

Það blása núna ferskir vindar. Þjóðin greip í taumana. Ríkisstjórn Geirs H. Haarde er fallin. Ráðherrar hafa loks axlað ábyrgð. Ræsting er hafin í Fjármálaeftirlitinu. Ræsting að hefjast í Seðlabankanum.Aðgerðir að hefjast sem miðast við hagsmuni fjöldans, ekki hinna útvöldu. Gott fordæmi á að setja með fækkun ráðherra (vonandi). Talað er um að fá inn í ríkisstjórn aðra en atvinnupólitíkusa (vonandi).

Mér finnst eiginlega eins og að Berlínarmúr hafi fallið. Við séum að losna undan þungbæru oki afskiptaleysis-frjálshyggju Davíðskunnar.

Falið að mynda stjórn

Flokkur "í tætlum" - vegna þjóðarviljans

Þá eru dagar ríkisstjórnar Geirs H. Haarde (loks) taldir. Í beinni útsendingu. Geir tilkynnti þjóðinni þetta áðan og sagði að brotnað hefði á kröfu Samfylkingarinnar um að taka við forsætisráðuneytinu (fram að kosningum). Mest varð ég hugsi yfir orðum Geirs um að Samfylkingin væri "í tætlum" og þyldi ekki fjarveru formanns síns. Þetta er auðvitað fráleit lýsing.

Burt séð frá meintu náðarvaldi (karisma) Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur þá eru "tætlur" Samfylkingarinnar augljóslega fyrst og fremst fólgnar í því að grasrót flokksins, óbreyttir flokksmenn, gripu í taumana í Þjóðleikhúskjallaranum og kröfðust breytinga. Grasrótin endurómaði þar háværan þjóðarvilja. Geir talaði eins og að grasrótin eigi undir öllum kringumstæðum bara að gera það sem foringinn segir og hlýða. En flokksstarfið í Samfylkingunni er augljóslega ekki "Davíðskt".

Og flokksstarfið er heldur ekki "Davíðskt" innan Sjálfstæðisflokksins (lengur). Þar er líka að finna "tætlur", til að mynda djúpstæðan ágreining um Evrópumálin og ekki síður flokkadrætti hinna ýmsu arma um eftirmann Geirs. Þar er líka að finna sterkar raddir fyrir því að fyrir löngu hafi átt að "hreinsa til" í Seðlabankanum - en hollusta Geirs gagnvart Davíð Oddssyni hefur sætt furðu hjá æði mörgum í hinni almennu umræðu. Segja má að undanfarið hafi Sjálfstæðisflokkurinn verið í "tætlum" vegna nærveru Davíðs, hafi Samfylkingin verið í "tætlum" vegna fjarveru Ingibjargar!

Ofan á þrískiptingu valdsins má tala um fjórða vald fjölmiðla, fimmta vald fyrirtækjanna, sjötta vald samtaka almennings og ég leyfi mér nú að bæta við sjöunda valdinu - valdi hins almenna borgara. Almenningur hefur nú með mótmælum og öðrum aðgerðum komið ríkisstjórn frá, sem ekki naut trausts og trúverðugleika. Þetta er sögulegt í meira lagi. Búið er að hreinsa til í Fjármálaeftirlitinu og engin starfsstjórn mun taka við sem ekki hreinsar til í Seðlabankanum. Að öllum líkindum mun myndast breið samstaða um breytingar á stjórnarskrá í áttina að lýðræðislegra þjóðfélagi. Að öllum líkindum mun myndast samstaða um bæði siðferðilegri stjórnmál og viðskipti. Deila má um eitt og annað í þessari atburðarrás, en ég tel óhætt að óska þjóðinni til hamingju með árangurinn.

Stjórnarsamstarfi lokið